Ho Do Hen Phế Quản, Nguyên Nhân Và Phương Pháp Điều Trị

Hô hấp khó khăn, ho kéo dài, đặc biệt khi trời lạnh hoặc gắng sức có thể là dấu hiệu của hen phế quản. Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách kiểm soát ho do hen phế quản hiệu quả để bảo vệ sức khỏe hô hấp.

Định nghĩa và phân loại ho do hen phế quản

Ho do hen phế quản là một biểu hiện lâm sàng đặc trưng của bệnh hen suyễn, phản ánh tình trạng viêm mạn tính đường hô hấp và sự tăng phản ứng phế quản đối với các tác nhân kích thích khác nhau. Hen phế quản là một bệnh lý phức tạp, trong đó các yếu tố miễn dịch, di truyền và môi trường phối hợp gây ra sự co thắt phế quản, phù nề niêm mạc và tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến các triệu chứng như ho, khó thở, khò khè và tức ngực.

Ho do hen phế quản là một biểu hiện lâm sàng đặc trưng của bệnh hen suyễn

Ho trong hen phế quản thường có đặc điểm là ho khan, kéo dài và tái phát nhiều lần. Đây không chỉ là phản ứng bảo vệ của cơ thể nhằm loại bỏ các tác nhân kích thích mà còn là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm và tăng phản ứng phế quản đang diễn tiến. Ho có thể xuất hiện đơn độc hoặc đi kèm với các triệu chứng khác, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả điều trị.

Việc phân loại ho trong hen phế quản dựa trên thời gian tồn tại và tần suất xuất hiện giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp:

Ho cấp tính: Là tình trạng ho xuất hiện đột ngột, kéo dài dưới 3 tuần. Ho cấp tính trong hen phế quản thường liên quan đến các yếu tố kích thích tạm thời như nhiễm virus đường hô hấp trên, tiếp xúc với dị nguyên, hoặc thay đổi thời tiết. Trong giai đoạn này, phản ứng viêm cấp tính làm tăng tiết dịch và co thắt phế quản, gây ra ho khan hoặc ho có đờm ít. Việc xử trí kịp thời giúp ngăn ngừa tiến triển thành ho mạn tính.
Ho mạn tính: Được định nghĩa khi ho kéo dài trên 8 tuần, thường do viêm mạn tính và tăng phản ứng phế quản kéo dài. Trong hen phế quản, ho mạn tính phản ánh tình trạng viêm niêm mạc phế quản dai dẳng, tăng sản xuất chất nhầy và tổn thương cấu trúc phế quản. Ho mạn tính thường là ho khan, có thể kèm theo khò khè và khó thở, đặc biệt khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích như bụi, khói thuốc, hoặc dị nguyên. Đây là dấu hiệu cho thấy bệnh hen chưa được kiểm soát tốt và cần điều chỉnh phác đồ điều trị.
Ho tái phát: Là các đợt ho xuất hiện nhiều lần trong năm, thường đi kèm với các đợt bùng phát hen phế quản. Ho tái phát là biểu hiện của sự không ổn định trong kiểm soát bệnh, có thể do tuân thủ điều trị kém, tiếp xúc với dị nguyên hoặc các yếu tố môi trường thay đổi. Các đợt ho tái phát thường có tính chất giống ho cấp tính nhưng lặp lại nhiều lần, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp và chất lượng cuộc sống.

Để hiểu rõ hơn về cơ chế gây ho trong hen phế quản, cần phân tích các yếu tố sau:

Viêm mạn tính đường hô hấp: Hen phế quản đặc trưng bởi sự xâm nhập của các tế bào viêm như bạch cầu ái toan, tế bào mast và lympho T vào niêm mạc phế quản, dẫn đến giải phóng các chất trung gian gây viêm như histamin, leukotriene và cytokine. Quá trình này làm tăng tính nhạy cảm của các thụ thể ho và kích thích phản xạ ho.
Tăng phản ứng phế quản: Phế quản trong hen phế quản có phản ứng quá mức với các tác nhân kích thích như dị nguyên, không khí lạnh, hoặc vận động mạnh. Sự co thắt phế quản và tăng tiết dịch nhầy làm hẹp lòng phế quản, kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác, gây ra phản xạ ho.
Tổn thương cấu trúc phế quản: Viêm mạn tính kéo dài dẫn đến sự thay đổi cấu trúc phế quản như dày lớp cơ trơn, tăng sinh tuyến nhầy và xơ hóa niêm mạc, làm tăng độ nhạy cảm và tần suất ho.

Phân biệt ho do hen phế quản với các nguyên nhân ho khác cũng rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả. Một số điểm cần lưu ý:

Ho do nhiễm trùng đường hô hấp: Thường kèm theo sốt, đờm nhiều, và kéo dài dưới 3 tuần.
Ho do trào ngược dạ dày thực quản: Ho thường xuất hiện về đêm hoặc sau ăn, kèm theo cảm giác nóng rát họng.
Ho do thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors): Ho khan kéo dài, không kèm theo các triệu chứng hen khác.

Việc đánh giá chính xác loại ho trong hen phế quản giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm sử dụng thuốc giãn phế quản, corticosteroid dạng hít, và các biện pháp kiểm soát môi trường. Đồng thời, theo dõi tần suất và mức độ ho cũng là chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả điều trị và dự phòng các đợt bùng phát hen.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của ho do hen phế quản

Hen phế quản là một bệnh lý viêm mạn tính phức tạp của đường hô hấp, đặc trưng bởi sự tham gia của nhiều loại tế bào miễn dịch và các chất trung gian hóa học khác nhau. Ho là một trong những triệu chứng chủ yếu và thường gặp nhất trong hen phế quản, phản ánh sự kích thích và tổn thương niêm mạc phế quản do quá trình viêm và co thắt phế quản kéo dài.

Hen phế quản là một bệnh lý viêm mạn tính phức tạp

Nguyên nhân chính gây ho trong hen phế quản có thể được phân tích chi tiết như sau:

Viêm niêm mạc phế quản: Quá trình viêm trong hen phế quản chủ yếu do sự xâm nhập và hoạt hóa của các tế bào viêm như bạch cầu ái toan (eosinophils), bạch cầu đa nhân trung tính (neutrophils), đại thực bào (macrophages) và tế bào mast. Những tế bào này giải phóng hàng loạt các cytokine (IL-4, IL-5, IL-13), chemokine, leukotrienes, prostaglandins và các chất trung gian khác gây viêm. Các chất này kích thích tăng tiết dịch nhầy từ các tuyến dưới niêm mạc, đồng thời gây phù nề và sưng tấy niêm mạc phế quản, làm hẹp lòng phế quản và kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác, từ đó dẫn đến phản xạ ho.
Tăng phản ứng phế quản: Hen phế quản đặc trưng bởi sự tăng phản ứng quá mức của phế quản đối với các tác nhân kích thích khác nhau như dị nguyên (bụi nhà, phấn hoa, lông động vật), không khí lạnh, khói thuốc lá, ô nhiễm môi trường, hoặc các chất kích thích hóa học. Sự tăng phản ứng này liên quan đến sự thay đổi chức năng của các tế bào cơ trơn phế quản, tế bào nội mô và tế bào thần kinh, cũng như sự biểu hiện tăng các thụ thể cảm giác trên niêm mạc phế quản. Khi tiếp xúc với các tác nhân này, phế quản phản ứng bằng cách co thắt mạnh, tăng tiết dịch và kích thích phản xạ ho nhằm loại bỏ tác nhân gây kích thích.
Co thắt phế quản: Co thắt cơ trơn phế quản là một đặc điểm nổi bật của hen phế quản, xảy ra do sự giải phóng các chất trung gian như leukotrienes, histamine và acetylcholine từ các tế bào mast và thần kinh. Co thắt làm giảm đường kính lòng phế quản, gây ra khó thở, cảm giác nghẹt thở và kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác trong niêm mạc, dẫn đến phản xạ ho nhằm làm thông thoáng đường thở.

Cơ chế bệnh sinh của ho trong hen phế quản là một quá trình phức tạp, liên quan mật thiết đến sự phối hợp giữa viêm mạn tính và các thay đổi cấu trúc của đường hô hấp:

Viêm mạn tính và tổn thương niêm mạc: Viêm kéo dài làm tổn thương tế bào biểu mô niêm mạc phế quản, làm mất đi lớp bảo vệ tự nhiên, tăng tính thấm của niêm mạc và tạo điều kiện cho các tác nhân gây kích thích dễ dàng xâm nhập sâu hơn. Tổn thương này cũng làm tăng sự biểu hiện của các thụ thể cảm giác trên niêm mạc, làm tăng độ nhạy cảm của phế quản với các kích thích.
Tăng sản xuất chất nhầy: Các tuyến tiết nhầy dưới niêm mạc phế quản tăng sản xuất và bài tiết dịch nhầy đặc quánh, làm tắc nghẽn lòng phế quản và kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác. Dịch nhầy dư thừa cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn và các tác nhân gây viêm khác, làm tăng mức độ viêm và kích thích ho.
Phì đại và dày thành phế quản: Quá trình viêm mạn tính kích thích sự tăng sinh tế bào cơ trơn, tăng sinh mô liên kết và xơ hóa dưới niêm mạc, dẫn đến dày thành phế quản và giảm tính đàn hồi của đường thở. Sự thay đổi cấu trúc này làm tăng tính nhạy cảm của phế quản đối với các kích thích cơ học và hóa học, từ đó làm tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn ho.
Rối loạn thần kinh điều hòa phản xạ ho: Trong hen phế quản, các đầu mút thần kinh cảm giác ở niêm mạc phế quản bị kích thích quá mức do viêm và co thắt, dẫn đến tăng cường phản xạ ho. Ngoài ra, sự thay đổi trong cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm cũng góp phần làm tăng co thắt phế quản và kích thích ho.

Vai trò của các tế bào và chất trung gian trong cơ chế ho do hen phế quản:

Bạch cầu ái toan (Eosinophils): Là tế bào chủ đạo trong viêm hen, eosinophils giải phóng các protein độc hại như eosinophil cationic protein (ECP), major basic protein (MBP) gây tổn thương biểu mô và kích thích phản xạ ho.
Tế bào mast: Giải phóng histamine, leukotrienes và prostaglandins, gây co thắt cơ trơn và tăng tính thấm mạch máu, góp phần làm phù nề và tăng tiết dịch nhầy.
Bạch cầu đa nhân trung tính (Neutrophils): Tham gia vào các trường hợp hen phế quản nặng hoặc hen phế quản thể neutrophilic, giải phóng enzyme và các chất oxy hóa gây tổn thương niêm mạc và tăng phản ứng phế quản.
Tế bào lympho T (Th2): Sản xuất cytokine IL-4, IL-5, IL-13 thúc đẩy quá trình viêm dị ứng, tăng sản xuất IgE và kích hoạt các tế bào viêm khác.

Tác động của các yếu tố môi trường và di truyền: Yếu tố môi trường như dị nguyên, ô nhiễm không khí, khói thuốc lá và các yếu tố kích thích khác đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát và làm nặng thêm các cơn ho do hen phế quản. Bên cạnh đó, yếu tố di truyền ảnh hưởng đến sự biểu hiện của các thụ thể miễn dịch và phản ứng viêm cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng ho.

Phân biệt ho do hen phế quản với các nguyên nhân ho khác: Ho trong hen phế quản thường có đặc điểm:

Ho khan hoặc ho có đờm nhầy trong, thường xuất hiện về đêm hoặc sáng sớm.
Ho kèm theo các triệu chứng khác như khó thở, thở khò khè, cảm giác nặng ngực.
Ho tăng lên khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích hoặc trong các đợt viêm cấp.

Hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của ho trong hen phế quản giúp định hướng chính xác trong việc lựa chọn phương pháp điều trị, từ đó kiểm soát tốt triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Triệu chứng lâm sàng và chẩn đoán ho do hen phế quản

Ho là một trong những triệu chứng điển hình và thường gặp nhất trong hen phế quản, tuy nhiên đặc điểm của ho do hen phế quản có những nét đặc trưng giúp phân biệt với các nguyên nhân ho khác. Việc nhận biết chính xác các triệu chứng lâm sàng kết hợp với các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu là yếu tố then chốt để xác định chính xác nguyên nhân và hướng điều trị hiệu quả.

Triệu chứng lâm sàng của ho do hen phế quản

Ho trong hen phế quản thường có các đặc điểm sau:

Ho khan hoặc ho có đờm ít: Ho thường là ho khan, không có hoặc rất ít đờm. Nếu có đờm, đờm thường trong, dính, khó khạc ra do tính chất viêm và tăng tiết dịch nhầy trong lòng phế quản. Đờm không đặc trưng cho nhiễm khuẩn, khác biệt với các bệnh lý viêm phế quản mạn hoặc nhiễm trùng hô hấp.

Ho trong hen phế quản thường gây ho khan dai dẵng lâu ngày.

Ho về đêm hoặc sáng sớm: Triệu chứng ho thường xuất hiện nhiều vào ban đêm hoặc sáng sớm, khi phế quản bị co thắt và tăng nhạy cảm do các yếu tố kích thích như lạnh, không khí khô hoặc dị nguyên. Ho về đêm làm gián đoạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và là dấu hiệu cảnh báo hen phế quản chưa được kiểm soát tốt.
Ho kèm theo các dấu hiệu khác: Ho thường đi kèm với các triệu chứng đặc trưng của hen phế quản như khó thở, thở khò khè (wheezing), cảm giác tức ngực. Các triệu chứng này thường tăng lên khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như bụi, phấn hoa, khói thuốc hoặc trong đợt bùng phát hen.

Đặc biệt, ho do hen phế quản có thể xuất hiện đơn độc hoặc là triệu chứng khởi đầu trước khi các dấu hiệu khác như khó thở hoặc thở khò khè rõ ràng hơn. Điều này khiến việc chẩn đoán sớm và chính xác trở nên khó khăn, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa khai thác tiền sử và các xét nghiệm chuyên sâu.

Chẩn đoán ho do hen phế quản

Chẩn đoán ho do hen phế quản không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà còn cần sự hỗ trợ của các xét nghiệm chức năng hô hấp và xét nghiệm chuyên biệt để xác định tính chất viêm và tắc nghẽn phế quản có hồi phục. Các bước chẩn đoán bao gồm:

Đo chức năng hô hấp (Spirometry): Đây là phương pháp cơ bản và quan trọng nhất để đánh giá chức năng phổi. Thông qua các chỉ số như FEV1 (thể tích khí thở ra trong giây đầu tiên), FVC (thể tích khí thở ra tối đa), và tỷ lệ FEV1/FVC, bác sĩ có thể phát hiện tình trạng tắc nghẽn phế quản. Đặc điểm của hen phế quản là tắc nghẽn phế quản có hồi phục, nghĩa là sau khi sử dụng thuốc giãn phế quản (bronchodilator), các chỉ số này cải thiện rõ rệt.
Test kích thích phế quản: Được sử dụng khi chức năng hô hấp bình thường nhưng vẫn nghi ngờ hen phế quản. Test này sử dụng các chất kích thích như methacholine hoặc histamine để đánh giá tính nhạy cảm và phản ứng quá mức của phế quản. Kết quả dương tính cho thấy phế quản có tính phản ứng tăng cao, đặc trưng của hen phế quản.
Xét nghiệm máu: Đếm tế bào bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi là chỉ số quan trọng phản ánh tình trạng viêm dị ứng trong hen phế quản. Mức bạch cầu ái toan tăng cao thường liên quan đến thể hen dị ứng. Ngoài ra, đo IgE toàn phần và IgE đặc hiệu với các dị nguyên giúp xác định nguyên nhân dị ứng, hỗ trợ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị và phòng tránh tác nhân gây bệnh.
Chẩn đoán phân biệt: Việc loại trừ các nguyên nhân khác gây ho mãn tính là rất quan trọng để tránh nhầm lẫn và điều trị sai hướng. Các bệnh lý cần được cân nhắc bao gồm:
- Viêm phế quản mạn tính: thường có đờm nhiều, ho kéo dài, liên quan đến hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với các chất kích thích.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): ho thường kèm theo ợ nóng, đau ngực, ho tăng khi nằm hoặc sau ăn.
- Viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang mạn tính: ho do dịch mũi chảy xuống họng (postnasal drip).
- Lạo phổi: ho kéo dài, có thể kèm theo sốt, sút cân, đờm có máu.
- Ho do thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors): ho khan, thường xuất hiện sau khi bắt đầu dùng thuốc.

Các yếu tố hỗ trợ trong chẩn đoán và đánh giá mức độ hen phế quản

Bên cạnh các xét nghiệm trên, việc khai thác tiền sử bệnh và các yếu tố nguy cơ cũng đóng vai trò quan trọng:

Tiền sử gia đình và cá nhân: Có tiền sử dị ứng, viêm mũi dị ứng, chàm da hoặc các bệnh lý dị ứng khác làm tăng khả năng hen phế quản.
Tiếp xúc với các yếu tố kích thích: Khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất, phấn hoa, lông thú nuôi là những yếu tố thường gây bùng phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng ho và hen.
Đánh giá mức độ kiểm soát hen: Sử dụng các bảng câu hỏi như Asthma Control Test (ACT) để đánh giá mức độ kiểm soát triệu chứng, từ đó điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Việc kết hợp toàn diện giữa triệu chứng lâm sàng, chức năng hô hấp và các xét nghiệm chuyên biệt giúp nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán ho do hen phế quản, đồng thời hỗ trợ phân loại mức độ bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu.

Phương pháp điều trị và quản lý ho do hen phế quản

Ho do hen phế quản là biểu hiện lâm sàng phổ biến phản ánh tình trạng viêm mạn tính và tăng phản ứng phế quản. Việc điều trị hiệu quả không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà còn ngăn ngừa các đợt cấp, giảm thiểu tổn thương phế quản lâu dài và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Phương pháp điều trị và quản lý ho do hen phế quản cần được cá thể hóa dựa trên mức độ nặng nhẹ của bệnh, tần suất xuất hiện triệu chứng và các yếu tố nguy cơ đi kèm.

Thuốc corticosteroid dạng hít (ICS): Đây là nhóm thuốc nền tảng trong kiểm soát viêm đường hô hấp ở hen phế quản. ICS có tác dụng ức chế mạnh các cytokine viêm, giảm hoạt hóa tế bào viêm như bạch cầu ái toan, đại thực bào và tế bào mast, từ đó làm giảm phù nề niêm mạc và tăng tính thấm mao mạch. Việc sử dụng ICS thường xuyên giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen, đồng thời cải thiện chức năng phổi. Liều lượng và loại corticosteroid cần được điều chỉnh phù hợp với mức độ kiểm soát bệnh, tránh dùng liều cao kéo dài gây tác dụng phụ toàn thân như loãng xương, đái tháo đường hoặc suy tuyến thượng thận.
Thuốc giãn phế quản:

Beta-2 agonists tác dụng nhanh (SABA): như salbutamol, terbutalin, được sử dụng để giảm nhanh các triệu chứng co thắt phế quản trong cơn hen cấp hoặc khi xuất hiện ho tăng đột ngột. Chúng làm giãn cơ trơn phế quản bằng cách kích thích thụ thể beta-2, tăng cAMP nội bào, giúp mở rộng đường thở.
Beta-2 agonists tác dụng kéo dài (LABA): như formoterol, salmeterol, thường được phối hợp với ICS để duy trì kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. LABA không được dùng đơn độc do nguy cơ tăng cường độ nặng của cơn hen.
Thuốc kháng cholinergic: như ipratropium bromide, có tác dụng giãn phế quản bằng cách ức chế thụ thể muscarinic, giảm co thắt cơ trơn. Thuốc này thường được sử dụng bổ trợ trong trường hợp không đáp ứng tốt với beta-2 agonists hoặc có bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính phối hợp.

Thuốc kháng sinh làm giảm các triệu chứng ho.

Thuốc chống dị ứng và kháng histamin:
- Trong các trường hợp hen phế quản có liên quan đến dị ứng, việc sử dụng thuốc kháng histamin giúp giảm phản ứng dị ứng, giảm tiết dịch và phù nề niêm mạc đường thở.
- Thuốc ức chế leukotriene (như montelukast) cũng được sử dụng để kiểm soát viêm dị ứng và giảm co thắt phế quản, đặc biệt hiệu quả trong hen phế quản do dị ứng hoặc hen phối hợp với viêm mũi dị ứng.
- Trong một số trường hợp hen nặng, liệu pháp miễn dịch đặc hiệu (immunotherapy) có thể được xem xét nhằm giảm mẫn cảm với dị nguyên.
Quản lý môi trường:
- Việc hạn chế tiếp xúc với các yếu tố kích thích là yếu tố then chốt trong kiểm soát hen phế quản. Các tác nhân phổ biến bao gồm khói thuốc lá (bao gồm cả hút thuốc thụ động), bụi nhà, phấn hoa, lông thú nuôi, nấm mốc và các chất ô nhiễm không khí.
- Người bệnh cần được tư vấn về cách nhận biết và tránh các dị nguyên cá nhân, đồng thời cải thiện điều kiện sống như vệ sinh nhà cửa, sử dụng máy lọc không khí hoặc điều hòa nhiệt độ phù hợp để giảm nguy cơ kích thích đường hô hấp.
- Kiểm soát các bệnh lý phối hợp như viêm mũi dị ứng, trào ngược dạ dày-thực quản cũng góp phần giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn ho do hen.
Giáo dục bệnh nhân:
- Giáo dục là một phần không thể thiếu trong quản lý hen phế quản, giúp người bệnh hiểu rõ về bệnh lý, cách sử dụng thuốc đúng kỹ thuật (đặc biệt là thuốc dạng hít), và tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị lâu dài.
- Hướng dẫn nhận biết dấu hiệu cảnh báo cơn hen nặng như khó thở tăng dần, ho kéo dài, tiếng rít khi thở, hoặc giảm khả năng hoạt động thể lực để kịp thời xử trí hoặc đến cơ sở y tế.
- Lập kế hoạch hành động cá nhân (Asthma Action Plan) giúp người bệnh tự quản lý bệnh tại nhà, biết khi nào cần tăng liều thuốc hoặc sử dụng thuốc cắt cơn, và khi nào cần cấp cứu.
- Hỗ trợ tâm lý và khuyến khích thay đổi lối sống lành mạnh như tập luyện thể dục phù hợp, duy trì cân nặng hợp lý cũng góp phần cải thiện kiểm soát bệnh.

Theo dõi định kỳ chức năng hô hấp là bước quan trọng trong quản lý hen phế quản. Đo phế dung ký (spirometry) giúp đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở, khả năng hồi phục sau dùng thuốc giãn phế quản và theo dõi tiến triển bệnh. Các chỉ số như FEV1, FVC và tỷ lệ FEV1/FVC được sử dụng để phân loại mức độ nặng của hen và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Bên cạnh đó, việc đánh giá mức độ kiểm soát bệnh dựa trên tần suất triệu chứng, mức độ sử dụng thuốc cắt cơn, và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày giúp bác sĩ và người bệnh có cái nhìn toàn diện để tối ưu hóa kế hoạch điều trị. Các công cụ đánh giá như Asthma Control Test (ACT) hoặc bảng câu hỏi kiểm soát hen cũng được áp dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.

Trong trường hợp hen phế quản nặng hoặc không kiểm soát tốt bằng phác đồ tiêu chuẩn, có thể cân nhắc các liệu pháp điều trị bổ sung như thuốc sinh học (biologics) nhắm vào các phân tử viêm đặc hiệu (ví dụ: omalizumab, mepolizumab) để giảm viêm eosinophil và cải thiện triệu chứng.