Ung thư dạ dày là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến nhất tại Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á, đứng hàng đầu về tỷ lệ mắc và tử vong trong các loại ung thư đường tiêu hóa. Bệnh thường phát triển âm thầm, các triệu chứng ban đầu không đặc hiệu, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa lành tính. Việc nhận diện sớm các triệu chứng ung thư dạ dày có ý nghĩa quyết định trong việc nâng cao hiệu quả điều trị, giảm tỷ lệ tử vong và cải thiện tiên lượng sống cho người bệnh.
Triệu chứng ung thư dạ dày nên được kiểm tra bằng những bác sỹ có chuyên môn cao
Ở giai đoạn sớm, ung thư dạ dày thường không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ biểu hiện bằng các dấu hiệu mơ hồ, dễ bị bỏ qua. Một số triệu chứng có thể gặp bao gồm:
Các triệu chứng của ung thư dạ dày rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý lành tính như viêm dạ dày, loét dạ dày-tá tràng, rối loạn tiêu hóa chức năng. Tuy nhiên, một số đặc điểm giúp phân biệt gồm:
Đau vùng thượng vị là biểu hiện lâm sàng nổi bật và thường gặp nhất ở bệnh nhân ung thư dạ dày. Đặc điểm của cơn đau này là âm ỉ, kéo dài, vị trí khu trú ở vùng giữa bụng trên, ngay dưới mũi ức. Đau không có tính chu kỳ rõ ràng, không liên quan trực tiếp đến bữa ăn như đau loét dạ dày tá tràng. Đôi khi, cơn đau có thể lan ra sau lưng hoặc lên ngực, khiến bệnh nhân dễ nhầm lẫn với các bệnh lý tim mạch hoặc đau thần kinh liên sườn.
Cảm giác khó chịu vùng thượng vị thường xuất hiện sớm, biểu hiện bằng cảm giác đầy tức, nặng bụng, khó tiêu kéo dài. Triệu chứng này không thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc dùng các thuốc giảm đau thông thường. Đặc biệt, ở giai đoạn sớm, các triệu chứng này thường mơ hồ, không đặc hiệu, khiến bệnh nhân chủ quan hoặc nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa chức năng.
Đau vùng thượng vị cũng là một triệu chứng ung thư dạ dày
Ở một số trường hợp, đau vùng thượng vị có thể xuất hiện từng đợt, xen kẽ với các giai đoạn không đau, khiến bệnh nhân chủ quan không đi khám sớm. Khi khối u phát triển lớn, xâm lấn các cấu trúc lân cận, cơn đau có thể trở nên dữ dội, liên tục và không đáp ứng với các biện pháp điều trị thông thường.
Ngoài ra, một số bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng liên quan đến rối loạn vận động dạ dày như:
Những triệu chứng này thường không đặc hiệu, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày lành tính như viêm dạ dày, loét dạ dày-tá tràng, rối loạn tiêu hóa chức năng. Tuy nhiên, khi các triệu chứng kéo dài trên 2 tuần, không đáp ứng với điều trị thông thường, cần nghĩ đến khả năng ung thư dạ dày và tiến hành thăm khám chuyên khoa.
Chán ăn là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân ung thư dạ dày, đặc biệt ở giai đoạn tiến triển. Nguyên nhân chủ yếu do khối u phát triển làm giảm khả năng co bóp, vận động và tiêu hóa của dạ dày. Ngoài ra, các yếu tố như rối loạn chuyển hóa, tăng tiết cytokine viêm, ảnh hưởng tâm lý cũng góp phần làm giảm cảm giác thèm ăn ở người bệnh.
Bệnh nhân thường có cảm giác nhanh no dù chỉ ăn một lượng nhỏ thức ăn, kèm theo cảm giác đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn nhẹ. Tình trạng này kéo dài dẫn đến giảm lượng thức ăn nạp vào, gây sụt cân nhanh chóng mà không rõ nguyên nhân. Sụt cân trên 5% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng, đặc biệt khi không liên quan đến thay đổi chế độ ăn uống, luyện tập hoặc các bệnh lý nội khoa khác.
Cơ chế sụt cân ở bệnh nhân ung thư dạ dày liên quan đến nhiều yếu tố:
Ở giai đoạn muộn, sụt cân có thể đi kèm với hội chứng suy mòn ung thư (cachexia), đặc trưng bởi mất khối cơ, giảm mỡ dưới da, suy giảm miễn dịch và rối loạn chuyển hóa nặng nề. Đây là yếu tố tiên lượng xấu, làm giảm khả năng đáp ứng điều trị và tăng nguy cơ biến chứng.
Một số dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý:
Khi xuất hiện các triệu chứng ung thư dạ dày, đặc biệt ở người trên 40 tuổi, có tiền sử viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày, nhiễm Helicobacter pylori hoặc có yếu tố gia đình mắc ung thư dạ dày, cần chủ động thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Buồn nôn và nôn là những biểu hiện lâm sàng thường gặp ở bệnh nhân ung thư dạ dày, đặc biệt khi khối u phát triển tại vùng hang vị hoặc môn vị, gây hẹp hoặc tắc nghẽn đường ra của dạ dày. Cơ chế chủ yếu là do khối u làm cản trở sự lưu thông của thức ăn từ dạ dày xuống tá tràng, dẫn đến ứ đọng thức ăn, tăng áp lực nội dạ dày và kích thích trung tâm nôn ở não bộ. Người bệnh có thể xuất hiện cảm giác buồn nôn liên tục, nôn ngay sau khi ăn hoặc nôn ra thức ăn cũ đã tiêu hóa dở, kèm theo mùi hôi khó chịu.
Ở giai đoạn tiến triển, nôn ra máu (hematemesis) là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, cho thấy khối u đã xâm lấn vào các mạch máu lớn trong thành dạ dày, gây xuất huyết tiêu hóa. Máu có thể xuất hiện dưới dạng máu tươi đỏ hoặc máu đen lẫn trong dịch nôn, tùy thuộc vào vị trí và mức độ chảy máu. Nôn ra máu thường đi kèm với các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, tụt huyết áp, vã mồ hôi lạnh, thậm chí sốc mất máu nếu không được xử trí kịp thời.
Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Đặc biệt, nôn ra máu là một cấp cứu nội khoa, cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức để được đánh giá và điều trị.
Đi ngoài phân đen (melena) là biểu hiện điển hình của xuất huyết tiêu hóa trên, thường gặp ở bệnh nhân ung thư dạ dày giai đoạn tiến triển hoặc khi khối u đã loét sâu vào lớp dưới niêm mạc, phá vỡ các mạch máu nhỏ. Máu chảy từ dạ dày xuống ruột non sẽ bị dịch tiêu hóa phân hủy, tạo thành sắc tố melanin khiến phân có màu đen như bã cà phê, kèm theo mùi hôi thối đặc trưng.
Đặc điểm lâm sàng của đi ngoài phân đen trong ung thư dạ dày:
Ngoài ra, ung thư dạ dày còn gây ra rối loạn tiêu hóa kéo dài với các triệu chứng đa dạng, thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày lành tính như viêm loét dạ dày-tá tràng, rối loạn chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên, điểm khác biệt là các triệu chứng này dai dẳng, tăng dần về mức độ và không đáp ứng với điều trị thông thường.
Ợ hơi, ợ nóng cũng là một triệu chứng ung thư dạ dày
Các rối loạn tiêu hóa này thường kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng, không thuyên giảm khi dùng thuốc kháng acid, thuốc chống đầy hơi hoặc các biện pháp dân gian. Đặc biệt, ở người trên 40 tuổi, có tiền sử viêm loét dạ dày-tá tràng, nhiễm Helicobacter pylori, tiền sử gia đình có ung thư dạ dày, cần cảnh giác cao khi xuất hiện các triệu chứng này.
Một số dấu hiệu cảnh báo khác triệu chứng ung thư dạ dày:
Các triệu chứng tiêu hóa bất thường này không đặc hiệu, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý lành tính. Tuy nhiên, khi các triệu chứng kéo dài, tiến triển nặng dần, không đáp ứng điều trị, đặc biệt ở nhóm đối tượng nguy cơ cao, cần chủ động thăm khám chuyên khoa tiêu hóa để được nội soi, sinh thiết và chẩn đoán xác định ung thư dạ dày càng sớm càng tốt.
Tham khảo thêm: Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày
Mệt mỏi kéo dài là một trong những biểu hiện toàn thân nổi bật ở bệnh nhân ung thư dạ dày, phản ánh sự suy giảm chức năng sinh lý của cơ thể do nhiều cơ chế bệnh sinh phức tạp. Quá trình phát triển của khối u trong dạ dày thường gây ra xuất huyết tiêu hóa mạn tính, khiến bệnh nhân mất máu từ từ nhưng liên tục. Ngoài ra, khối u còn làm tổn thương niêm mạc dạ dày, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các vi chất thiết yếu như sắt, vitamin B12 và acid folic – những yếu tố quan trọng trong quá trình tạo máu. Hậu quả là bệnh nhân dễ rơi vào tình trạng thiếu máu nhược sắc, thiếu máu hồng cầu nhỏ hoặc thiếu máu đại hồng cầu nếu thiếu vitamin B12 kéo dài.
Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
Khi thiếu máu tiến triển nặng, bệnh nhân có thể xuất hiện suy nhược cơ thể, giảm sức đề kháng, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội như viêm phổi, viêm tiết niệu, nhiễm trùng da. Suy nhược còn làm giảm hiệu quả đáp ứng điều trị, tăng nguy cơ biến chứng trong quá trình phẫu thuật hoặc hóa trị. Ngoài ra, tình trạng rối loạn chuyển hóa protein, lipid và glucid do ung thư dạ dày cũng góp phần làm trầm trọng thêm sự suy kiệt của cơ thể.
Một số xét nghiệm cận lâm sàng giúp đánh giá mức độ thiếu máu và suy nhược ở bệnh nhân ung thư dạ dày:
Khi ung thư dạ dày tiến triển đến giai đoạn muộn, khả năng di căn đến các cơ quan xa là rất cao. Một trong những dấu hiệu lâm sàng đặc trưng là hạch thượng đòn trái (hạch Virchow). Hạch này nằm ở góc giữa cơ ức đòn chũm và xương đòn, khi sờ thấy thường có đặc điểm:
Sự xuất hiện của hạch Virchow là dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày đã di căn qua hệ bạch huyết, thường gặp ở giai đoạn IV, tiên lượng sống còn thấp. Ngoài ra, ung thư dạ dày còn có thể di căn theo đường máu hoặc bạch huyết đến các cơ quan khác, gây ra các biểu hiện đặc trưng:
Các dấu hiệu di căn này thường xuất hiện muộn, khi khối u đã lan rộng ngoài dạ dày, làm giảm đáng kể khả năng điều trị triệt để. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo này có ý nghĩa quan trọng trong tiên lượng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.
Một số xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ phát hiện di căn:
Nhận biết sớm các biểu hiện toàn thân như mệt mỏi kéo dài, thiếu máu, suy nhược và các dấu hiệu cảnh báo di căn như hạch thượng đòn, cổ trướng, vàng da, đau xương, ho kéo dài là yếu tố then chốt giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư dạ dày.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng ung thư dạ dày thường rất khó nhận biết do triệu chứng không điển hình, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý mạn tính như rối loạn tiêu hóa chức năng, viêm đại tràng, hoặc các bệnh lý chuyển hóa. Đặc biệt, nhóm người có tiền sử viêm loét dạ dày tá tràng, nhiễm Helicobacter pylori, polyp dạ dày, hoặc có người thân mắc ung thư dạ dày thuộc nhóm nguy cơ rất cao. Ở các đối tượng này, cần đặc biệt cảnh giác với những dấu hiệu sau:
Đặc biệt, ở người cao tuổi, triệu chứng ung thư dạ dày này thường diễn tiến âm thầm, dễ bị bỏ qua hoặc quy kết cho các bệnh lý tuổi già. Do đó, khi có bất kỳ biểu hiện bất thường nào kể trên, đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ, cần chủ động thăm khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán sớm.
Ung thư dạ dày ở người trẻ tuổi (<40 tuổi) đang có xu hướng gia tăng, với đặc điểm triệu chứng ung thư dạ dày thường mơ hồ, không điển hình và dễ bị bỏ qua. Ở nhóm này, các biểu hiện ban đầu thường nhẹ, thoáng qua, không gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt hàng ngày, dẫn đến chẩn đoán muộn khi bệnh đã ở giai đoạn tiến triển. Một số triệu chứng cần lưu ý gồm:
Ở người trẻ, các triệu chứng ung thư dạ dày này thường bị xem nhẹ hoặc tự điều trị bằng thuốc không kê đơn, dẫn đến bỏ lỡ thời điểm vàng để phát hiện sớm ung thư dạ dày. Đặc biệt, những trường hợp có tiền sử gia đình mắc ung thư, hoặc có yếu tố nguy cơ như nhiễm Helicobacter pylori, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, ăn mặn, thực phẩm lên men, cần chủ động tầm soát định kỳ dù không có triệu chứng rõ ràng.
Nhóm đối tượng | Triệu chứng điển hình | Triệu chứng không điển hình |
---|---|---|
Người cao tuổi, tiền sử viêm loét dạ dày |
|
|
Người trẻ tuổi, trường hợp hiếm gặp |
|
|
Lưu ý: Các triệu chứng ung thư dạ dày ở nhóm nguy cơ cao có thể rất đa dạng, từ điển hình đến không điển hình, thậm chí chỉ là những thay đổi nhỏ trong thói quen ăn uống, tiêu hóa hoặc sức khỏe tổng thể. Việc chủ động tầm soát, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ, là yếu tố then chốt giúp phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị.
Tham khảo thêm: Dấu hiệu ung thư dạ dày