Ho Do Viêm Họng Cấp Tính: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Tìm hiểu nguyên nhân gây ho do viêm họng cấp tính và cách điều trị hiệu quả giúp giảm nhanh triệu chứng, phục hồi sức khỏe, tránh biến chứng.

Ho do viêm họng cấp tính là gì?

Ho do viêm họng cấp tính là một phản ứng sinh lý phổ biến khi niêm mạc họng bị tổn thương và viêm nhiễm đột ngột. Tình trạng này thường xuất phát từ sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh như virus hoặc vi khuẩn, làm kích thích các đầu mút thần kinh ở vùng họng, dẫn đến phản xạ ho nhằm mục đích loại bỏ dịch nhầy, mủ hoặc các dị vật gây kích thích.

Ho do viêm họng cấp tính là khi niêm mạc họng bị tổn thương và viêm nhiễm đột ngột.

Viêm họng cấp tính là một bệnh lý đường hô hấp trên, đặc trưng bởi sự viêm sưng, đỏ và đau rát ở niêm mạc họng. Tình trạng viêm này làm tăng tiết dịch nhầy, gây cảm giác vướng víu, khó chịu và kích thích ho. Ho trong trường hợp này không chỉ là triệu chứng mà còn là cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể để làm sạch đường thở và ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn hoặc virus xuống các bộ phận khác của hệ hô hấp.

Nguyên nhân gây ho do viêm họng cấp tính

Viêm họng cấp tính có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:

Virus: Các loại virus như Rhinovirus, Adenovirus, Influenza, Parainfluenza và Coronavirus là nguyên nhân chính gây viêm họng cấp tính. Virus thường gây viêm họng kèm theo các triệu chứng cảm cúm như sốt, mệt mỏi, chảy nước mũi.
Vi khuẩn: Vi khuẩn nhóm beta-hemolytic Streptococcus (Streptococcus pyogenes) là tác nhân phổ biến gây viêm họng cấp tính do vi khuẩn. Viêm họng do vi khuẩn thường có biểu hiện nặng hơn, có thể kèm theo sốt cao, hạch cổ sưng đau và mủ trắng ở amidan.
Yếu tố kích thích khác: Khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất, không khí lạnh hoặc khô cũng có thể gây kích ứng niêm mạc họng, dẫn đến viêm và ho.

Quá trình sinh bệnh và cơ chế ho trong viêm họng cấp tính

Khi tác nhân gây bệnh xâm nhập vào niêm mạc họng, hệ miễn dịch tại chỗ sẽ phản ứng bằng cách giải phóng các chất trung gian hóa học như histamine, prostaglandin và cytokine. Những chất này gây giãn mạch, tăng tính thấm mao mạch, dẫn đến hiện tượng sưng viêm và tăng tiết dịch nhầy.

Sự viêm nhiễm làm kích thích các thụ thể cảm giác ở niêm mạc họng, kích hoạt các dây thần kinh cảm giác truyền tín hiệu lên trung tâm ho ở hành não. Trung tâm ho sẽ điều phối phản xạ ho nhằm tống xuất các chất kích thích ra khỏi đường hô hấp. Do đó, ho trong viêm họng cấp tính là một phản ứng bảo vệ quan trọng giúp làm sạch đường thở.

Triệu chứng đi kèm ho do viêm họng cấp tính

Đau rát họng, cảm giác vướng víu hoặc ngứa họng.
Ho khan hoặc ho có đờm, thường tăng lên về đêm hoặc khi thay đổi thời tiết.
Sốt nhẹ đến sốt cao, mệt mỏi, nhức đầu.
Hạch bạch huyết vùng cổ sưng đau.
Khó nuốt, mất tiếng hoặc khàn giọng.
Trong trường hợp viêm họng do vi khuẩn, có thể xuất hiện mủ trắng hoặc giả mạc trên amidan.

Chẩn đoán ho do viêm họng cấp tính

Chẩn đoán chủ yếu dựa trên lâm sàng và tiền sử bệnh nhân. Bác sĩ sẽ khám họng, kiểm tra các dấu hiệu viêm, sưng tấy, mủ và hạch bạch huyết. Một số xét nghiệm hỗ trợ có thể được chỉ định bao gồm:

Xét nghiệm nhanh tìm kháng nguyên Streptococcus: Giúp xác định nhanh viêm họng do liên cầu khuẩn.
Cấy dịch họng: Xác định chính xác loại vi khuẩn gây bệnh và kháng sinh đồ.
Công thức máu: Đánh giá tình trạng viêm và phân biệt nguyên nhân virus hay vi khuẩn.

Biến chứng của ho do viêm họng cấp tính nếu không điều trị kịp thời

Viêm họng cấp tính nếu không được xử lý đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

Viêm amidan mãn tính: Viêm họng kéo dài có thể lan rộng và gây viêm amidan, hình thành các ổ mủ, áp xe amidan.
Viêm tai giữa: Vi khuẩn từ họng có thể lan lên tai giữa qua vòi nhĩ, gây viêm tai giữa cấp.
Viêm phổi: Tác nhân gây viêm họng có thể xâm nhập xuống phổi, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu.
Viêm cầu thận cấp: Biến chứng miễn dịch do viêm họng liên cầu khuẩn không được điều trị triệt để.
Hội chứng thấp tim: Phản ứng miễn dịch chéo gây tổn thương tim, van tim.

Phương pháp điều trị ho do viêm họng cấp tính

Điều trị viêm họng cấp tính tập trung vào việc giảm triệu chứng, loại bỏ tác nhân gây bệnh và ngăn ngừa biến chứng:

Điều trị viêm họng cấp tính tập trung vào việc giảm triệu chứng, loại bỏ tác nhân gây bệnh

Điều trị triệu chứng: Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen để giảm đau rát họng và sốt.
Thuốc kháng sinh: Chỉ được sử dụng khi xác định viêm họng do vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn. Việc dùng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian để tránh kháng thuốc.
Thuốc giảm ho: Có thể dùng thuốc giảm ho dạng siro hoặc viên ngậm giúp làm dịu niêm mạc họng và giảm phản xạ ho.
Chăm sóc tại nhà: Uống nhiều nước ấm, súc miệng bằng nước muối sinh lý, tránh khói thuốc và các yếu tố kích thích.
Điều chỉnh môi trường: Giữ không khí ẩm, tránh tiếp xúc với bụi bẩn và hóa chất gây kích ứng.

Phòng ngừa ho do viêm họng cấp tính

Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên.
Tránh tiếp xúc gần với người bị viêm họng hoặc các bệnh đường hô hấp truyền nhiễm.
Duy trì môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng, tránh khói thuốc và bụi bẩn.
Ăn uống đủ dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng bằng các loại vitamin và khoáng chất.
Tiêm phòng các bệnh lý hô hấp theo khuyến cáo của cơ quan y tế.

Nguyên nhân gây ho do viêm họng cấp tính

1. Nhiễm virus

Viêm họng cấp tính do virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra triệu chứng ho, đặc biệt trong các đợt dịch cảm cúm hoặc cảm lạnh mùa đông. Các loại virus thường gặp bao gồm:

Virus cảm lạnh thông thường (Rhinovirus): Đây là tác nhân chủ yếu gây viêm niêm mạc hô hấp trên, dẫn đến sưng viêm họng và kích thích phản xạ ho.
Virus cúm (Influenza virus): Gây tổn thương sâu hơn ở niêm mạc hô hấp, làm tăng tiết dịch và phù nề, kích thích các thụ thể ho.
Adenovirus: Có khả năng gây viêm họng kèm theo viêm kết mạc, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Virus hợp bào hô hấp (RSV): Thường gây viêm đường hô hấp dưới nhưng cũng có thể gây viêm họng cấp tính, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Khi virus xâm nhập, hệ miễn dịch kích hoạt phản ứng viêm thông qua việc giải phóng các cytokine và hóa chất trung gian như histamine, prostaglandin, và leukotrienes. Những chất này làm tăng tính thấm mao mạch, gây phù nề niêm mạc và kích thích các đầu mút thần kinh cảm giác ở họng, từ đó dẫn đến phản xạ ho nhằm loại bỏ tác nhân gây bệnh và dịch tiết.

Đặc biệt, sự tăng tiết dịch nhầy trong họng do viêm cũng là nguyên nhân kích thích cơ chế ho nhằm làm sạch đường thở. Ngoài ra, một số virus còn có khả năng làm tổn thương trực tiếp tế bào biểu mô niêm mạc, làm giảm chức năng bảo vệ tự nhiên và tạo điều kiện cho vi khuẩn bội nhiễm.

2. Nhiễm khuẩn

Vi khuẩn là nguyên nhân quan trọng thứ hai gây viêm họng cấp tính và ho, trong đó liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes) là tác nhân phổ biến nhất. Vi khuẩn này không chỉ gây viêm họng mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, bao gồm:

Thấp tim: Do phản ứng miễn dịch chéo giữa kháng nguyên liên cầu và mô tim, gây viêm cơ tim và van tim.
Viêm cầu thận cấp: Phản ứng miễn dịch gây tổn thương cầu thận, dẫn đến phù, tăng huyết áp và suy thận.

Bên cạnh liên cầu khuẩn nhóm A, các vi khuẩn khác cũng có thể gây viêm họng cấp và ho như:

Haemophilus influenzae: Thường gây viêm họng kèm viêm amidan, có thể dẫn đến áp xe quanh amidan.
Staphylococcus aureus: Có thể gây viêm họng nặng, đôi khi kèm theo mủ và áp xe.
Moraxella catarrhalis: Gây viêm đường hô hấp trên, đặc biệt ở trẻ em và người già.

Vi khuẩn xâm nhập qua niêm mạc họng, kích thích phản ứng viêm mạnh mẽ hơn so với virus, dẫn đến phù nề, tăng tiết dịch mủ và tổn thương tế bào biểu mô. Các độc tố do vi khuẩn tiết ra cũng góp phần làm tổn thương mô và kích thích các thụ thể thần kinh gây ho. Việc ho trong trường hợp này không chỉ là phản xạ bảo vệ mà còn là dấu hiệu của quá trình viêm nhiễm nặng, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời bằng kháng sinh phù hợp.

3. Các yếu tố kích thích khác

Bên cạnh các tác nhân vi sinh, nhiều yếu tố môi trường và hóa học cũng có thể gây viêm họng cấp tính và kích thích ho, bao gồm:

Khói thuốc lá: Thành phần độc hại trong khói thuốc gây tổn thương niêm mạc họng, làm giảm khả năng bảo vệ và tăng phản ứng viêm.
Bụi bẩn và ô nhiễm không khí: Các hạt bụi mịn, khí độc như SO2, NO2 có thể gây kích ứng niêm mạc hô hấp, dẫn đến viêm và ho kéo dài.
Không khí lạnh và khô: Khi hít thở không khí lạnh hoặc khô, niêm mạc họng bị mất nước, trở nên nhạy cảm và dễ bị tổn thương, gây phản xạ ho.
Hóa chất và chất gây dị ứng: Tiếp xúc với các hóa chất công nghiệp, dung môi, hoặc các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật có thể kích thích niêm mạc họng, gây viêm và ho.

Ho do viêm họng cấp tính có thể do hít phải nhiều khói bụi ô nhiễm.

Những yếu tố này không trực tiếp gây viêm họng do vi sinh vật nhưng làm tăng tính nhạy cảm của niêm mạc họng, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn hoặc virus xâm nhập và phát triển. Đồng thời, chúng cũng kích thích các thụ thể thần kinh cảm giác, gây phản xạ ho nhằm bảo vệ đường thở khỏi các tác nhân kích thích.

Việc tiếp xúc kéo dài hoặc thường xuyên với các yếu tố kích thích này có thể dẫn đến viêm họng mạn tính hoặc các bệnh lý hô hấp khác, làm giảm chất lượng cuộc sống và tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp.

Triệu chứng đi kèm ho do viêm họng cấp tính

Ho do viêm họng cấp tính là biểu hiện thường gặp trong các bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp trên, đặc biệt là viêm họng do virus hoặc vi khuẩn. Triệu chứng ho không chỉ đơn thuần là phản xạ bảo vệ của cơ thể nhằm loại bỏ chất kích thích hoặc dịch tiết trong cổ họng mà còn đi kèm với nhiều dấu hiệu lâm sàng khác, giúp phân biệt viêm họng cấp với các bệnh lý khác như viêm phế quản, viêm thanh quản hay hen suyễn.

Đau rát họng là triệu chứng đặc trưng và phổ biến nhất trong viêm họng cấp tính. Nguyên nhân chủ yếu là do tổn thương niêm mạc họng bởi tác nhân gây viêm, dẫn đến phản ứng viêm tại chỗ với sự gia tăng các cytokine tiền viêm như interleukin-1 (IL-1), tumor necrosis factor-alpha (TNF-α). Tình trạng này gây ra cảm giác đau, ngứa hoặc bỏng rát, đặc biệt rõ rệt khi nuốt thức ăn hoặc nước bọt. Đau rát có thể lan tỏa từ vùng hầu họng xuống vùng amidan hoặc lan lên vùng tai do sự chi phối thần kinh chung.

Sốt nhẹ đến sốt cao phản ánh mức độ viêm và đáp ứng miễn dịch toàn thân. Trong viêm họng cấp do virus, sốt thường nhẹ, dao động từ 37,5°C đến 38,5°C, trong khi viêm họng do vi khuẩn như Streptococcus pyogenes có thể gây sốt cao trên 39°C. Sốt là biểu hiện của quá trình giải phóng các pyrogen nội sinh như interleukin-6 (IL-6) và prostaglandin E2 (PGE2), kích thích trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi. Sốt kéo dài hoặc sốt cao không đáp ứng điều trị có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng hoặc nhiễm trùng nặng hơn.

Khàn tiếng hoặc mất tiếng xuất hiện khi viêm nhiễm lan rộng từ niêm mạc họng xuống thanh quản (viêm thanh quản cấp). Viêm thanh quản làm sưng nề dây thanh âm, ảnh hưởng đến khả năng rung và tạo âm thanh, dẫn đến thay đổi giọng nói. Triệu chứng này thường đi kèm với ho khan, cảm giác vướng hoặc đau khi nói. Trong trường hợp nặng, mất tiếng hoàn toàn có thể xảy ra, ảnh hưởng đến giao tiếp và chất lượng cuộc sống.

Chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi thường xuất hiện khi viêm họng cấp kèm theo viêm mũi hoặc viêm xoang cấp. Tình trạng này do sự kích thích và tăng tiết dịch nhầy từ niêm mạc mũi, gây tắc nghẽn đường thở trên. Dịch tiết có thể trong hoặc đục, tùy thuộc vào nguyên nhân viêm (virus thường gây dịch trong, vi khuẩn gây dịch đục hoặc có mủ). Nghẹt mũi làm giảm khả năng hô hấp qua mũi, gây khó chịu và có thể làm tăng ho do dịch chảy xuống họng kích thích niêm mạc.

Mệt mỏi, đau đầu là những biểu hiện toàn thân thường gặp trong viêm họng cấp tính. Mệt mỏi xuất phát từ sự tiêu hao năng lượng do phản ứng miễn dịch, đồng thời do mất ngủ, khó thở hoặc đau họng gây ra. Đau đầu có thể liên quan đến sốt, mất nước hoặc viêm lan tỏa trong vùng đầu mặt cổ. Ngoài ra, các cytokine viêm cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây ra cảm giác khó chịu, uể oải.

Bên cạnh các triệu chứng chính trên, viêm họng cấp còn có thể kèm theo một số dấu hiệu khác như:

Hạch cổ sưng đau: Phản ứng viêm tại các hạch lympho vùng cổ, thường sờ thấy rõ và đau khi chạm.
Đờm đặc hoặc có mủ: Do tăng tiết dịch và viêm nhiễm tại niêm mạc họng.
Khó nuốt: Do đau và sưng nề niêm mạc họng, ảnh hưởng đến chức năng nuốt.
Ho khan hoặc ho có đờm: Tùy thuộc vào mức độ viêm và sự kích thích của niêm mạc đường hô hấp.

Việc nhận biết chính xác các triệu chứng đi kèm ho trong viêm họng cấp tính không chỉ giúp chẩn đoán phân biệt mà còn hỗ trợ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nguy hiểm như áp xe quanh amidan, viêm cầu thận cấp hoặc thấp tim.

Cách điều trị hiệu quả ho do viêm họng cấp tính

1. Sử dụng thuốc điều trị

Viêm họng cấp tính là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc họng xảy ra đột ngột, thường do nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Việc lựa chọn thuốc điều trị cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh để đảm bảo hiệu quả và tránh lạm dụng thuốc.

Trường hợp viêm họng do virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 70-90% các ca viêm họng cấp. Virus không đáp ứng với kháng sinh, do đó việc sử dụng kháng sinh trong trường hợp này không những không hiệu quả mà còn có thể gây ra kháng thuốc và tác dụng phụ không mong muốn. Thay vào đó, các thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen được ưu tiên sử dụng để kiểm soát triệu chứng đau họng, sốt và khó chịu. Ngoài ra, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) cũng có thể giúp giảm viêm và đau hiệu quả.

Trường hợp viêm họng do vi khuẩn: Vi khuẩn thường gặp nhất là Streptococcus pyogenes (liên cầu nhóm A). Khi có dấu hiệu viêm họng do vi khuẩn như sốt cao, đau họng dữ dội, hạch cổ sưng to, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh phù hợp. Penicillin hoặc amoxicillin là lựa chọn đầu tay do hiệu quả cao, an toàn và chi phí thấp. Trong trường hợp dị ứng penicillin, có thể dùng các kháng sinh nhóm macrolid như erythromycin hoặc azithromycin. Việc dùng kháng sinh đúng liều, đủ thời gian (thường 10 ngày) giúp tiêu diệt vi khuẩn triệt để, ngăn ngừa biến chứng như viêm cầu thận cấp hoặc thấp tim.

Bên cạnh đó, thuốc giảm ho dạng siro hoặc viên ngậm chứa các thành phần làm dịu niêm mạc họng như menthol, camphor, hoặc các chất gây tê nhẹ cũng được sử dụng để giảm kích thích và giảm cơn ho, giúp người bệnh dễ chịu hơn.

2. Các biện pháp hỗ trợ tại nhà

Điều trị thuốc chỉ là một phần trong quá trình hồi phục viêm họng cấp tính. Các biện pháp hỗ trợ tại nhà đóng vai trò quan trọng giúp giảm triệu chứng và tăng tốc độ lành bệnh.

Uống nhiều nước ấm: Nước ấm giúp làm dịu niêm mạc họng bị tổn thương, đồng thời làm loãng dịch nhầy, giúp dễ dàng loại bỏ đờm và giảm cảm giác ngứa rát. Nên ưu tiên nước lọc, nước trái cây pha loãng hoặc nước trà thảo dược.
Ngậm nước muối sinh lý hoặc súc miệng bằng nước muối ấm: Nước muối có tác dụng sát khuẩn nhẹ, giúp loại bỏ vi khuẩn và virus bám trên niêm mạc họng, giảm viêm và sưng tấy. Nên thực hiện 2-3 lần/ngày, mỗi lần súc miệng khoảng 30 giây đến 1 phút.
Tránh tiếp xúc với khói thuốc và các chất kích thích: Khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất hoặc không khí lạnh có thể làm tổn thương thêm niêm mạc họng, khiến triệu chứng nặng hơn và kéo dài thời gian hồi phục.
Giữ ấm cổ họng: Đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi, việc giữ ấm vùng cổ giúp giảm co thắt cơ và ngăn ngừa kích thích niêm mạc họng, từ đó giảm ho và đau họng.
Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần được nghỉ ngơi đầy đủ để tăng cường hệ miễn dịch, giúp chống lại tác nhân gây viêm. Tránh làm việc quá sức hoặc căng thẳng kéo dài.
Duy trì độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng giúp giữ ẩm niêm mạc họng, giảm khô rát và kích thích gây ho.

3. Sử dụng các phương pháp tự nhiên

Ngoài thuốc và biện pháp hỗ trợ tại nhà, nhiều người lựa chọn các phương pháp tự nhiên để tăng cường hiệu quả điều trị và giảm nhẹ triệu chứng ho do viêm họng cấp tính. Các phương pháp này có ưu điểm là an toàn, dễ thực hiện và ít tác dụng phụ.

Mật ong: Mật ong chứa nhiều hợp chất có tính kháng khuẩn, chống viêm và làm dịu niêm mạc họng. Nghiên cứu cho thấy mật ong giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn ho, đặc biệt ở trẻ em trên 1 tuổi. Có thể dùng trực tiếp 1-2 thìa mật ong hoặc pha với nước ấm, trà thảo mộc để uống.
Trà gừng: Gừng có tính ấm, chứa các hợp chất như gingerol và shogaol có tác dụng kháng viêm, giảm đau và kích thích tuần hoàn máu. Uống trà gừng ấm giúp làm dịu cổ họng, giảm cảm giác ngứa rát và ho. Có thể kết hợp gừng với mật ong hoặc chanh để tăng hiệu quả.

Trà gừng là 1 phương pháp dẫn gian giúp điều trị ho do viêm họng cấp tính.

Húng chanh: Lá húng chanh chứa tinh dầu có khả năng kháng khuẩn và chống viêm mạnh. Thường được dùng bằng cách sắc lấy nước uống hoặc ngậm lá tươi giúp giảm đau họng, giảm ho và làm dịu niêm mạc.
Tỏi: Tỏi có đặc tính kháng khuẩn, kháng virus và chống viêm nhờ chứa allicin. Sử dụng tỏi tươi hoặc chế biến trong các món ăn hàng ngày giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ điều trị viêm họng. Tuy nhiên, cần lưu ý không dùng quá nhiều để tránh kích ứng dạ dày.
Hơi nước nóng: Hít hơi nước nóng giúp làm ẩm niêm mạc họng, giảm nghẹt mũi và làm dịu cơn ho. Có thể thêm vài giọt tinh dầu bạc hà hoặc tràm trà để tăng hiệu quả kháng khuẩn và thông mũi.
Chanh tươi: Chanh giàu vitamin C và acid citric giúp tăng cường miễn dịch, làm sạch họng và giảm viêm. Pha nước chanh với mật ong và nước ấm uống hàng ngày giúp giảm đau họng và ho hiệu quả.

Phòng ngừa ho do viêm họng cấp tính

Viêm họng cấp tính là một trong những bệnh lý phổ biến ảnh hưởng trực tiếp đến niêm mạc họng, gây ra các triệu chứng khó chịu như ho, đau rát họng, khàn tiếng và khó nuốt. Ho là phản xạ bảo vệ cơ thể nhằm loại bỏ các tác nhân kích thích hoặc dịch tiết trong đường hô hấp. Tuy nhiên, nếu không được phòng ngừa và xử lý đúng cách, viêm họng cấp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tai giữa hoặc viêm thanh quản. Do đó, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là vô cùng cần thiết để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các triệu chứng ho kéo dài.

Giữ vệ sinh cá nhân: Việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn là biện pháp cơ bản nhưng cực kỳ hiệu quả trong việc ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn và virus gây viêm họng. Đặc biệt, cần tránh đưa tay lên mặt, mũi, miệng khi chưa rửa sạch để hạn chế vi khuẩn từ tay tiếp xúc với niêm mạc họng. Ngoài ra, hạn chế tiếp xúc gần với người đang mắc các bệnh đường hô hấp, sử dụng khẩu trang y tế khi cần thiết cũng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm.
Tránh môi trường ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất, khí thải công nghiệp và các chất kích thích hô hấp khác có thể làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus phát triển. Việc hạn chế tiếp xúc với các tác nhân này, sử dụng máy lọc không khí trong nhà và đeo khẩu trang khi ra ngoài trong môi trường ô nhiễm cao là cách phòng ngừa hiệu quả. Ngoài ra, duy trì độ ẩm không khí trong phòng ở mức phù hợp (khoảng 40-60%) giúp bảo vệ niêm mạc họng khỏi bị khô và tổn thương.
Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý: Hệ miễn dịch khỏe mạnh là yếu tố then chốt giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây viêm họng. Việc bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C, vitamin D, kẽm và các chất chống oxy hóa giúp tăng cường sức đề kháng. Nên ưu tiên các thực phẩm tươi sạch như rau xanh, trái cây họ cam quýt, các loại hạt và thực phẩm giàu protein để hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc họng. Đồng thời, hạn chế sử dụng đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá để tránh làm tổn thương thêm vùng họng.
Giữ ấm cơ thể: Vùng cổ họng là khu vực rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Việc giữ ấm vùng cổ họng bằng cách mặc áo len, khăn quàng cổ hoặc sử dụng các biện pháp giữ nhiệt khác giúp duy trì nhiệt độ ổn định, tránh làm co mạch máu và tổn thương niêm mạc. Ngoài ra, hạn chế tiếp xúc với gió lạnh hoặc môi trường có nhiệt độ thấp cũng giúp giảm nguy cơ viêm họng cấp và các triệu chứng ho kéo dài.
Tiêm phòng đầy đủ: Tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý đường hô hấp do virus, trong đó có viêm họng cấp. Vaccine cúm hàng năm giúp ngăn ngừa các chủng virus cúm phổ biến, giảm thiểu nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn gây viêm họng. Ngoài ra, các loại vaccine khác như vaccine phòng viêm phổi do phế cầu khuẩn cũng góp phần bảo vệ đường hô hấp trên khỏi các tác nhân gây bệnh nghiêm trọng. Việc tiêm phòng đúng lịch và đầy đủ theo khuyến cáo của cơ quan y tế là rất quan trọng để duy trì sức khỏe đường hô hấp.

Các biện pháp bổ sung hỗ trợ phòng ngừa viêm họng cấp tính và ho:

Uống đủ nước: Nước giúp làm dịu niêm mạc họng, giảm khô rát và hỗ trợ loại bỏ các tác nhân gây viêm.
Tránh nói to hoặc la hét: Giữ giọng nói nhẹ nhàng giúp giảm áp lực lên dây thanh quản và niêm mạc họng.
Vệ sinh răng miệng đúng cách: Loại bỏ vi khuẩn trong khoang miệng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm ngược dòng lên họng.
Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên lau dọn, khử trùng các bề mặt tiếp xúc để hạn chế vi khuẩn và virus tồn tại.
Tránh căng thẳng và ngủ đủ giấc: Giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn trong việc phòng chống bệnh.