Nấm Lưỡi Ở Người Lớn: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Nguyên Nhân Gây Ra Nấm Lưỡi Ở Người Lớn

Nấm lưỡi ở người lớn chủ yếu do sự phát triển quá mức của nấm men thuộc chủng Candida, đặc biệt là Candida albicans. 

Các dạng nấm lưỡi ở người lớn

Sự mất cân bằng hệ vi sinh trong khoang miệng tạo điều kiện thuận lợi cho loại nấm này phát triển mạnh, dẫn đến viêm nhiễm và các biểu hiện lâm sàng trên niêm mạc lưỡi. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:

1. Lây nhiễm từ môi trường bên ngoài

Nấm Candida có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh hoặc qua các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, dụng cụ ăn uống, khăn mặt, hoặc do hôn sâu. Ngoài ra, việc sử dụng thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm nấm cũng là nguồn lây nhiễm tiềm ẩn.

2. Suy giảm hệ miễn dịch

Những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như bệnh nhân HIV/AIDS, người đang điều trị hóa trị, xạ trị ung thư, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài, có nguy cơ cao bị nhiễm nấm lưỡi. Khi khả năng đề kháng của cơ thể giảm, nấm Candida dễ dàng phát triển và gây bệnh.

3. Bệnh lý nền

Các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, ung thư, bệnh thận mạn tính, hoặc các rối loạn nội tiết tố có thể làm thay đổi môi trường khoang miệng, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Đặc biệt, bệnh nhân tiểu đường có lượng đường trong nước bọt cao, là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho nấm Candida.

4. Vệ sinh răng miệng kém

Không duy trì vệ sinh răng miệng đúng cách, không đánh răng hoặc súc miệng thường xuyên, sử dụng răng giả không được làm sạch kỹ lưỡng, hoặc thói quen hút thuốc lá đều góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm nấm lưỡi. Mảng bám và cặn thức ăn tồn đọng là môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.

Nên vệ sinh răng miệng đúng cách để hạn chế nấm lưỡi ở người lớn

5. Một số nguyên nhân khác

Bên cạnh các yếu tố đã đề cập, nấm lưỡi ở người lớn còn có thể xuất phát từ những nguyên nhân sau:

• Hút thuốc lá:  Hút thuốc làm giảm khả năng miễn dịch tại chỗ, khiến niêm mạc miệng dễ bị tổn thương và nhiễm nấm.
• Sử dụng răng giả: Việc sử dụng răng giả không đảm bảo vệ sinh làm tăng nguy cơ phát triển nấm Candida trên bề mặt lưỡi
• Thiếu hụt vitamin thiết yếu: Sự thiếu hụt các vitamin nhóm B (đặc biệt là B2, B6, B12), vitamin C và acid folic có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ niêm mạc miệng, giảm khả năng chống lại sự xâm nhập của nấm. Ngoài ra, thiếu hụt dinh dưỡng còn ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch toàn thân, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, trong đó có nấm lưỡi.

Các Triệu Chứng Nấm Lưỡi Ở Người Lớn

• Sự xuất hiện của các mảng giả mạc trên bề mặt lưỡi: Ban đầu, các mảng này có màu trắng kem, ranh giới không rõ ràng, dễ bong tróc. Khi bệnh tiến triển, các mảng có thể chuyển sang màu vàng, xanh hoặc thậm chí đen trong trường hợp hoại tử nặng. Các mảng này thường có kết cấu giống phô mai, bám chắc vào niêm mạc lưỡi.
• Chảy máu lưỡi: Khi cạo hoặc chạm vào các mảng giả mạc, niêm mạc bên dưới dễ bị tổn thương, dẫn đến chảy máu nhẹ hoặc rỉ máu.

Nấm lưỡi ở người lớn có thể gây chảy máu lưỡi

• Đau rát và khó chịu khi nuốt: Người bệnh thường cảm thấy đau nhức, rát bỏng khi nuốt nước bọt hoặc ăn uống, đặc biệt là khi sử dụng thực phẩm có tính chất cứng, cay hoặc nóng.
• Khó nuốt: Cảm giác vướng, đau khiến việc nuốt thức ăn, nhất là các loại thực phẩm rắn, trở nên khó khăn. Trong các trường hợp nặng, bệnh nhân có thể gần như không thể ăn uống được.
• Khô lưỡi: Niêm mạc lưỡi có cảm giác khô, mất độ ẩm tự nhiên, gây khó chịu kéo dài.
• Mất vị giác: Người bệnh có thể bị giảm hoặc mất hoàn toàn cảm giác vị giác, dẫn đến cảm giác ăn không ngon miệng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

• Viêm họng: Khi nấm lan rộng từ khoang miệng xuống vùng hầu họng, chúng gây viêm cấp tính với biểu hiện niêm mạc họng đỏ, phù nề, đau rát, tăng tiết dịch nhầy và có thể kèm theo cảm giác vướng nghẹn, khó nuốt.

Phương Pháp Phòng Ngừa Nấm Lưỡi Hiệu Quả

• Đảm bảo vệ sinh răng miệng đúng cách: Đánh răng tối thiểu hai lần mỗi ngày bằng bàn chải mềm và kem đánh răng có chứa fluoride. Sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám giữa các kẽ răng. Thường xuyên súc miệng bằng dung dịch nước muối sinh lý hoặc các dung dịch sát khuẩn chuyên dụng giúp duy trì độ ẩm, cân bằng hệ vi sinh trong khoang miệng và hạn chế sự phát triển của nấm Candida.
• Hạn chế các yếu tố nguy cơ: Ngừng hút thuốc lá và tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, vì các chất này có thể làm tổn thương niêm mạc miệng, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân: Tuyệt đối không sử dụng chung bàn chải đánh răng, khăn mặt, ly uống nước hoặc các vật dụng vệ sinh cá nhân khác với người khác, đặc biệt là với những người đang mắc các bệnh nấm ở miệng, vùng sinh dục hoặc hậu môn để giảm nguy cơ lây nhiễm chéo.
• Chủ động phòng tránh lây nhiễm qua tiếp xúc: Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, dịch tiết hoặc các tổn thương của người mắc nấm lưỡi, nấm âm đạo, nấm hậu môn hoặc nấm men dương vật. Đối với các cặp đôi, nên điều trị đồng thời nếu một trong hai người bị nhiễm nấm để tránh tái nhiễm qua đường tình dục.
• Kiểm soát các bệnh lý nền: Đối với những người mắc bệnh tiểu đường, suy giảm miễn dịch hoặc đang sử dụng thuốc kháng sinh, corticosteroid kéo dài, cần kiểm soát tốt các bệnh lý này và tái khám định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm nấm.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, đặc biệt là vitamin nhóm B, vitamin C và kẽm để tăng cường sức đề kháng cho niêm mạc miệng. Hạn chế thực phẩm nhiều đường vì đường là nguồn dinh dưỡng thuận lợi cho nấm Candida phát triển.

Nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất.

Cách Điều Trị Nấm Lưỡi Ở Người Lớn

Phương Pháp Điều Trị Nấm Lưỡi Ở Người Lớn Theo Tây Y

Việc điều trị nấm lưỡi ở người lớn bằng Tây y cần dựa trên mức độ nghiêm trọng của bệnh để lựa chọn phác đồ phù hợp, đảm bảo hiệu quả và hạn chế tối đa nguy cơ tái phát.

1. Điều Trị Nấm Lưỡi Nhẹ

• Thuốc bôi kháng nấm: Các loại thuốc dạng dung dịch thường được chỉ định để bôi trực tiếp lên vùng tổn thương trên lưỡi. Thuốc giúp tiêu diệt nấm Candida tại chỗ, giảm nhanh triệu chứng.
• Thuốc ngậm kháng nấm: Viên ngậm cũng được sử dụng để tăng thời gian tiếp xúc của thuốc với niêm mạc miệng, giúp kiểm soát sự phát triển của nấm.
• Lưu ý: Người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh tình trạng kháng thuốc hoặc tái phát.

2. Điều Trị Nấm Lưỡi Nặng hoặc Lan Rộng

• Thăm khám chuyên khoa: Khi nấm lưỡi có biểu hiện lan rộng, kéo dài hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ, người bệnh cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa để xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương.

Thuốc kháng nấm đặc hiệu giúp loại bỏ nấm candida

• Thuốc uống kháng nấm toàn thân: Các thuốc kháng nấm có thể được chỉ định trong trường hợp nấm lưỡi nặng, lan tỏa hoặc có nguy cơ biến chứng. Thuốc giúp tiêu diệt nấm từ bên trong cơ thể, kiểm soát nhiễm trùng hiệu quả hơn.
• Điều trị nguyên nhân nền: Đối với các trường hợp có yếu tố nguy cơ như suy giảm miễn dịch, tiểu đường, sử dụng corticosteroid kéo dài, bác sĩ sẽ phối hợp điều trị nguyên nhân nền để tăng hiệu quả kiểm soát nấm lưỡi.

Mặc dù phương pháp điều trị nấm lưỡi ở người lớn bằng thuốc tây y thường mang lại hiệu quả nhanh chóng trong việc kiểm soát triệu chứng và ức chế sự phát triển của vi nấm, tuy nhiên, tỷ lệ tái phát sau điều trị vẫn khá cao do thuốc chủ yếu tác động tại chỗ hoặc toàn thân mà không loại bỏ hoàn toàn các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Việc sử dụng kéo dài hoặc lạm dụng các loại thuốc kháng nấm, có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng như tổn thương gan, thận, rối loạn hệ vi sinh vật tự nhiên trong cơ thể, thậm chí làm suy giảm chức năng miễn dịch. Ngoài ra, nguy cơ kháng thuốc cũng gia tăng, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Xem thêm: Bài thuốc bí truyền chữa viêm lưỡi ở người lớn

Tham khảo thêm: Nấm lưỡi ở trẻ